Blog

Studies naar nieuwe medicijnen laten niet alleen de werking, maar ook de bijwerkingen van deze medicijnen zien. Een medicijn dat voor veel mensen goed werkt tegen hartkwalen, maar frequent leidt tot hartstilstand, is nu eenmaal lastig te verkopen. Onderzoek naar bijwerkingen is daarom integraal onderdeel van het medicijnonderzoek. Er gaan steeds meer stemmen op onderwijsonderzoek te stoelen op medisch onderzoek; met blinde testen en referentiegroepen. Voor de kwaliteit van het onderzoek lijkt een goede ontwikkeling. Maar wat nog veel belangrijker lijkt, is onderzoek naar bijwerkingen. Zo kan de ontwikkeling van een medicijn dat een zeer positieve werking laten zien in tests, uiteindelijk worden stop gezet vanwege bijwerkingen.

In een recent artikel ‘What works may hurt; Side effects in Education’ geeft Yong Zhao van de School of Education van de Universiteit van Kansas[1] argumenten waarom onderzoek naar bijwerkingen in het onderwijs zo belangrijk is. Een voorbeeld:

‘Deze leesmethode kan de leesvaardigheid van de leerlingen verhogen, maar het effect hebben dat ze hun hele leven lezen zullen haten’

Niet alleen kunnen de bijwerkingen zeer schadelijk zijn, het ontbreken van kennis over de bijwerkingen maakt het erg moeilijk om goede keuzes te maken in het onderwijs. Dit geldt niet alleen voor leerlingen en hun ouders, maar ook voor docenten en beleidsmakers. Zonder de kennis over de bijwerkingen wordt iedere discussie over onderwijs betekenisloos. De voorstanders benadrukken hoe goed een bepaalde methode of maatregel werkt en de tegenstanders benadrukken de nadelen. Meer bewijs, zelfs als dit van hoge wetenschappelijke kwaliteit is, zal deze discussie niet eindigen omdat beide partijen zowel gelijk als ongelijk hebben. Op deze manier beperkt het debat zich al gauw tot een ideologische en politieke strijd tussen voor en tegenstanders, terwijl de werking en bijwerking natuurlijk twee zijden van de zelfde medaille zijn.

Ook zorgt het ontbreken van kennis over bijwerkingen ervoor dat nieuwe initiatieven uitsluitend worden gelanceerd op basis van de positieve effecten. Als dan na enige jaren de negatieve bijwerkingen van deze nieuwe ideeën zichtbaar worden, zijn de positieve effecten van de oude aanpak vaak doorslaggevend om het nieuwe idee weer te verlaten. Maar als een nieuwe aanpak verlaten wordt omwille van de bijeffecten betekent dat nog niet dat deze niet effectief is. Vaak worden deze ideeën om de zoveel jaar geherintroduceerd, telkens met een andere naam of in een nieuw jasje. Op deze manier blijven onderwijsverbeteringen een slingerbeweging maken, zonder dat er sprake is van enige fundamentele verandering. Onderzoekers, docenten, beleidsmakers en het grote publiek krijgen steeds sterker het gevoel dat er geen nieuwe ideeën meer bestaan over onderwijs.

Kennis van werking en bijwerking van onderwijsmethodes geeft ook veel betere mogelijkheiden om andere manieren van onderwijs te beoordelen. Finland en de landen in Oost-Azië worden vaak gepromoot als voorbeelden waar we van kunnen leren. Wanneer we bijvoorbeeld naar het rekenonderwijs in landen als Japan, Singapore en Zuid-Korea kijken, dan staat dit internationaal als erg goed te boek en wordt vaak gekopieerd. Onderzoek laat zien dat, hoewel dit rekenonderwijs hoog staat in de rankings, het zelfvertrouwen van de leerlingen veel lager is dan in landen die lagere rekenresultaten laten zien. Hiermee wordt het idee om dit te kopiëren een stuk minder aantrekkelijk.

De bijwerkingen van onderwijs kunnen zeer ernstig zijn. Op basis van mijn boek ‘Het gedwongen onderwijs voorbij’ kom ik grof geschat tot de volgende bijwerkingen:

Deze bijwerkingen hebben vaak ook een lange termijn effect en zijn in het boek van Olsen ‘Wounded by School’ verwoord als zeven trauma’s die tot in het volwassen leven nog steeds voelbaar zijn bij respondenten in haar onderzoek. Wonden die hun eigenwaarde en hun werk als professional nog steeds negatief beïnvloeden en vervormen[3].

Studie naar bijwerkingen in onderwijsonderzoek is cruciaal wanneer we het onderwijs in Nederland op een hoger plan willen krijgen. Zonder inzicht in de bijwerkingen blijft de onderwijsdiscussie een strijd om ideologieën.

 

[1] Yong Zhao (2017), What works may hurt; Side effects in Education, Journal of Educational Change,Volume 18, Issue 1, February 2017, Pages 1-19, Springer

[2] Robinson, K., (2006), Do schools kill creativity? : www.youtube.com

[3] Gekwetst door School? Dr. Kirsten Olson geeft enkele voorbeelden
https://hebjijietsgeleerdvandaag.com/2016/02/10/gekwetst-door-school/