Het gedwongen onderwijs voorbij

Een pleidooi voor het realiseren van de rechten van het kind binnen het onderwijs

Veel kinderen en ouders ervaren problemen met school en ook in de politiek wordt hier veel over gesproken. De discussies hoe het onderwijs verbeterd kan worden zijn al 100 jaar hetzelfde. Ze gaan over de details van de onderwijspraktijk maar leiden niet tot de noodzakelijke en fundamentele veranderingen. Er wordt vrijwel nooit over de onderliggende aannames van het onderwijs gesproken.

Dit boek laat zien dat de essentie van het huidige onderwijssysteem is gebaseerd op de behoeftes van de maatschappij van 200 jaar geleden. Er worden een aantal mythes van het onderwijs beschreven, zoals: meer onderwijs is beter, onderwijs is leren, toetsen leidt tot beter onderwijs, kinderen hebben sturing nodig, docenten krijgen de ruimte als professional en kinderen pesten nu eenmaal. Deze mythes veroorzaken bovendien veel leed voor kinderen en staan leren en ontwikkelen in de weg. Het lijkt alsof de rechten van het kind ophouden bij de voordeur van de school.

‘Het gedwongen onderwijs voorbij’ laat zien dat het realiseren van de rechten van het kind binnen onze scholen cruciaal is voor het welzijn, leren en ontwikkelen van kinderen. Het boek geeft een aantal praktijkvoorbeelden over hoe het anders kan en hoe kinderrechten gerealiseerd kunnen worden binnen het onderwijs. De essentie is respect voor kinderen als volwaardige mensen.

Bestel je boek hier

Passages uit het boek

Korte impressie van hoofdstukken uit het boek.

DE RECHTEN VAN HET KIND EN ONDERWIJS

...... In Nederland worden veel van de rechten van het kind inderdaad gerealiseerd of de overheid spant zich tot het uiterste in om deze te realiseren. Met het recht op ontwikkeling, recht op onderwijs en onderwijsdoelstellingen is echter wat bijzonders aan de hand. Hierbij spant de overheid zich vooral erg in om kinderen naar school te krijgen. Wat er met de rechten van het kind binnen de school gebeurt, lijkt minder belangrijk......

GEDWONGEN ONDERWIJS, HET LAATSTE TABOE

De term gedwongen onderwijs is bewust gekozen, terwijl de overheid de term leerplichtonderwijs gebruikt. Als je aangeeft tegen leerplichtonderwijs te zijn, wordt dit veelal uitgelegd als dat je ertegen bent dat kinderen leren en zich ontwikkelen, maar niets is minder waar. Leren en kennisontwikkeling zijn heel belangrijk. Zo belangrijk zelfs dat het recht op leren en ontwikkelen in het Verdrag van de Rechten van het Kind is vastgelegd......

MYTHES IN HET GEDWONGEN ONDERWIJS

In dit hoofdstuk laat ik een aantal mythes van het gedwongen onderwijs de revue passeren. Het woord ‘mythe’ gebruik ik hier in de betekenis van een overtuiging waaraan, onterecht, geloof wordt gehecht. Met deze mythes wordt een aantal aannames met betrekking tot het onderwijs ter discussie gesteld. De inzichten die hierdoor ontstaan, creëren de ruimte om een nieuwe visie op onderwijs te ontwikkelen......

HOE NU VERDER?


De mythes die in dit boek zijn beschreven, maken duidelijk dat juist binnen de school de rechten van veel kinderen worden geschonden. Hieronder citeer ik enkele belangrijke kinderrechten die onder alle omstandigheden, dus ook binnen school, voor ieder afzonderlijk kind moeten gelden en daarbij vermeld ik welke consequenties dit voor het onderwijs heeft......

Lees nu verder! Bestel het boek

Aanbevelingen

Wat anderen van dit boek vinden.

Rob Martens

Los van alle lofuitingen over dit boek wil ik een korte leesaanwijzing geven. Het boek vergt namelijk bovenal dat u even uit de 'ja maar' modus gaat en iets loslaat waar u misschien uw hele leven al aan gewend was: de vaak impliciete opvattingen over hoe onderwijs er uit moet zijn. Peter Hartkamp verloochent namelijk zijn opleiding als mijnbouwkundig ingenieur niet. Als in een diepteboring naar aardolie doorboort hij allerlei schijnbaar rotsvaste lagen om tot een rijke bron te komen. Daarbij gaat hij niet zachtzinnig te werk. Helder, beknopt en zakelijk redenerend verpulvert hij menige steen- en rotslaag, daarbij heel wat 'ja maar' reacties bij de lezer oproepend. Maar ik raad u aan zijn radicale zoektocht helemaal mee te maken want na vele jaren aan de frontlinie van de onderwijsvernieuwing weet Peter Hartkamp precies waar hij naar boort: de rijke bron dat kinderen, mits dat niet gesaboteerd wordt, van nature kunnen, willen en zullen leren.

Rob Martens (Ph.D.) is wetenschappelijk directeur aan het Expertisecentrum Beroepsonderwijs (ecbo), Open Universiteit te Maastricht.

Prof.dr.ir. Jan Rotmans

“Binnen het huidige onderwijssysteem zijn de problemen van structurele aard. Er ligt niet alleen druk op het systeem zelf, maar ook op de docenten en leerlingen. De focus ligt niet langer op degene die binnen het onderwijs centraal moet staan; de leerling zelf met de individuele behoeftes.

Wanneer het systeem centraal staat in plaats van de leerling, is de betekenis van onderwijs niet meer passend. Er is dan sprake van dwang en drang om het systeem krampachtig in stand te houden, zonder te beseffen dat dit juist niet de kern is van het onderwijs.

In het gedwongen onderwijs voorbij laat Peter Hartkamp niet alleen zien tot wat voor dramatische effecten dit leidt. Er wordt ook inzichtelijk gemaakt dat het huidige onderwijssysteem is gebaseerd op een aantal onjuiste aannames die de kaders van het systeem vormen. Het loslaten van deze aannames en het afbreken van de kaders, is het begin van een radicale systeemverandering in het onderwijs. Het boek eindigt met een aantal bestaande voorbeelden van hoe het gekantelde onderwijs eruit kan zien. Centraal hierin staat het respect voor kinderen als volwaardige mensen, door ook binnen het onderwijs de rechten van het kind te realiseren”.

Jan Rotmans is Hoogleraar Transitiekunde aan de Erasmus University Rotterdam en internationale autoriteit op het gebied van transities & duurzaamheid. Hij is oprichter van Nederland Kantelt.

Derry Hannam

Ons huidige onderwijssystem heeft er geen vertrouwen in dat kinderen al de voor hun noodzakelijke kennis zelf kunnen leren. Regeringen geloven dat ze kinderen moeten dwingen om te leren wat zijzelf hebben besloten als noodzakelijk voor de toekomst, hoewel zij niet weten hoe die toekomst er uit zal zien. Maar we weten wel dat dwang leidt tot stress en faalangst, wat vervolgens kan leiden tot leerproblemen en aantasting van zelfvertrouwen. We weten ook dat een dergelijk klimaat niet bevorderlijk is voor creativiteit, innovatie en empathie, terwijl dit de belangrijkste zaken zijn om met een onzekere toekomst om te kunnen gaan.

In dit boek geeft Peter Hartkamp een vlijmscherpe analyse van de argumenten tegen het gedwongen onderwijs. Hij nodigt ons uit om na te denken over hoe scholen eruit kunnen zien als zij het VN verdrag van de Rechten van het Kind serieus zouden nemen. Op zich geen rare gedachte, omdat alle landen in de wereld dit verdrag hebben ondertekend.

Ik kan dit boek van harte en zonder terughoudendheid aanraden aan alle ouders, leerlingen, onderwijzers en politici die in hun hart weten dat er iets erg fout is met de toetst- en examenfabrieken die onze scholen geworden zijn. Het vertegenwoordigt een baken van hoop dat het anders kan.

Derry Hannam is gepensioneerd conrector en onderwijsinspecteur, adviseur van de Raad van Europa voor Education for Democratic Citizenship en vele NGO’s.

Alan Thomas

Having learnt from his own children the potential damage caused by coercive education, Peter Hartkamp (along with his wife Christel) embarked on a long journey in which they battled with the authorities to establish that children would learn all that they needed to know to become useful and independent citizens without being forced to spend up to 15 years being told what to learn.

Peter Hartkamp has reflected deeply on his experience, both as founder of a fully democratic school and his frustration with government authorities and concluded that at issue is the fundamental question of children’s rights. He convincingly demolishes the “eduspeak” view that children’s rights are somehow protected by coercing them to learn, so that children who resist learning are somehow deprived of their rights!

But Peter does not simply set out to criticise mainstream education. He presents a positive beacon for the future education of all children, one in which their education is unfettered; being in a democratic community they learn respect for others, learn what interests them and assume responsibility for their own lives.

Peter Gray

Peter Hartkamp is one of my heroes. He has, for many years, been struggling to make truly democratic education--education that respects the dignity, humanity, intelligence, and amazing natural learning drives and capacities of children--legal in the Netherlands. In this book he pulls the rug from beneath the shaky intellectual edifices that have been constructed by defenders of the educational status quo, and we see them topple. Hartkamp is not a wishful-thinking sentimentalist; he's a clear-thinking realist, with an engineering background, who brings that clear thought to an analysis of how we have become culturally trapped by an ineffective, inhumane educational system and how we can escape that trap. I recommend this book to everyone who cares about children or about the future of humanity.

Peter Gray, research professor of developmental and evolutionary psychology at Boston College and author of Free to Learn: Why Releasing the Instinct to Play Will Make Our Children Happier, More Self-Reliant, and Better Students for Life.

Over de auteur

Peter Hartkamp

Peter Hartkamp (1961) zag zich als ouder geconfronteerd met de schadelijke werking van het onderwijs van zijn kinderen en heeft uiteindelijk drie zeer vernieuwende scholen opgezet. Om dit te kunnen doen heeft hij zich in de afgelopen 15 jaar verdiept in het onderwijs, de Nederlandse onderwijswetgeving en de Rechten van de Mens. Peter Hartkamp is actief bij de Council van de European Democratic Education Community (EUDEC) en geeft presentaties over onderwijs en mensenrechten in verschillende landen. 


Peter Hartkamp inhuren of boeken voor lezing of workshop? Neem dan contact op.

Contact

    Je naam (verplicht)

    Je e-mail (verplicht)

    Onderwerp

    Je bericht

    [recaptcha id:sleutel class:sleutel]